Onedio'daki ilginç mizah köşesi

Şans eseri Onedio'da "dio" şeklinde bir bölüm ile karşılaştım. Bu bölümde bir kullanıcı bir başlık veriyor, başka kullanıcılar ise buna yanıt veriyor. Rastgele bir tartışma konusu olabileceği gibi, mizahi başlıklar da çıkıyor. Eğleniyorlar güzel güzel.

Bu bölümü fark etmeme vesile olan şey ise yazımızın ana konusu olacak şey: "Kendime saygım yok demeden, kendime saygım yok demek"

İlerlemeden önce; Onedio'nun sahip olduğu kitlesi ve habitat özelliklerinden ötürü, bu başlığa gelen yanıtlarda bahsi geçecek türlere ait olduğunu düşüneceğiniz şeylerle karşılaşmayabilirsiniz ancak daha önce de bahsettiğim üzere, komikliğin ve ofansifliğin yani sınırların subjektifliğinden ötürü Onedio'nun kendi standartlarıyla kıyaslandığında vkle bu türlere dahil olabilecek şeylerle karşılaşmamız olası.

Daha önce bahsettik bahsetmesine ancak link verip kaçmak yerine bu sefer burada daha düzgün ve kısa bir listeleme yapmak istiyorum. Canım istiyor işte yapacak bir şey yok.

Kara Mizah:

- Kara mizah, ofansiftir.
- Kara mizah, alt metne sahiptir.
- Kara mizah, yukarıdaki iki özelliği ile bağlantılı olarak, fikirlere saldırır, fark etmeye zorlar, hatta değişime bile uğratabilir.**
- Kara mizah, yukarıdaki özelliği ile bağlantılı olarak umutsuzluk da barındırır.
- Kara mizah, yukarıdaki iki özelliği ile bağlantılı olarak nefret barındırmaya uygundur.
- Kara mizah, mizah olmasının temel koşulu olarak, gülme veya güldürme amacı taşır.

Ofansif Mizah:

- Ofansif mizah, ofansiftir.
- Ofansif mizah, alt metin yerine nefrete veya aşağılama isteğine sahiptir.
Ofansif mizah, yukarıdaki iki özelliğini kullanarak herhangi bir şeye saldırır.
- Ofansif mizah, oluşturduğu sonuçlar açısından, yukarıdaki özelliği ve maruz bırakılan kişiler ile bağlantılı olarak, (kara mizahın aksine) tamamen değişkendir.**
- Ofansif mizah, mizah olmasının temel koşulu olarak, gülme veya güldürme amacı taşır.
** başarılı örnekler.

Cevapları inceledim. Maalesef sadece birkaç tanesi yukarıda iki saat listelemeye uğraştığım şeyler ile incelenebilecek durumda. Ayrıca daha da yukarıda bahsettigim üzere sıkıcılar amk:

1. "Fıstıklı baklava sevmiyorum"

2. "Dublajlı film izliyorum"

3. "Salgına karşı alınan tedbirlere uymuyorum"

4. "Tam olarak 1 saat 43 dakika boyunca tiktok izlemişim"

Sonuncusu hariç, şaka matematiğimiz tamamen aynı. Kullanıcılar beğenmediği bir davranışı seçiyor, başlıkla -kendime saygım yok- bağdaştırıyor, sanki kendi yapmış gibi (tabi, herkesin aksinin bilincinde olduğu farkındalığı ile) yazıyor. Sonuncusunun farkı ise gerçekten kullanıcının bunu yapmış olma ihtimali, ancak "tiktok izliyorum" şeklinde basitleştirilmesi durumunda diğer üçüne katılabilir.

Hangisi ofansif, hangisi kara? Birinci için; fıstıklı baklava sevmeyen biri buna alınabilirdi, ancak kullanıcının bunu istediğini zannetmiyorum. Hatta kendisini direkt konudan çıkararak minik bir iğneleme olarak tanımlayabiliriz.

İkincisi de benzer, ancak hedef kitle daha geniş bunu da küçük bir iğneleme olarak tanımlayalım.

Üçüncü şakamız ise, buradaki, tabiricaizse "marketten salça alan orospu çocuğudur" şeklinde bir saldırganlığa ve bundan elde edilen eğlenceye hitap eden tek şakamız. Verilmek istenen mesaj (mesela) "maske takın" mı, yoksa burada saf bir saldırganlık mı var kestirmek zor duruyor. Ben yine de, inisiyatif kullanıyor ve ofansiftir diyorum.

Dördüncü ve son şakamıza ise, iğnelemedir diyorum. Yine de burada yukarıdaki gibi mesaj-saldırganlık belirginsizliği var; ancak burada yazıyı başka bir köşeye çekmek istediğim bir durum da mevcut. "Kendini yıkıcı mizah" ve "kendini geliştirici mizah".

Bu başlıklar, literatürde mizah tarzları olarak inceleniyor. Bu iki başlıkta da şakacı mizahın ana ögesi olarak kendini kullanırken, kullanma sebebindeki fark, bize bu başlıkları veriyor.

Kendini geliştirici mizah, kişinin hayatla başa çıkma yöntemlerinden biridir. Mizahın insan psikolojisine, özellikle travmalar ile başa çıkmaya olan etkileri çok önemlidir. Kişi eğer mizahı kendine bu çeşit faydalar uğruna kullanıyor ise, kendini geliştirici mizah yapıyor demektir. Kendini yıkıcı mizahta ise kişi kendi faydasını gözetmez, hatta kendisiyle dalga geçip aşağılayarak yeni sosyal bağlar kurup halihazırda olanları da güçlendirmeyi amaçlar. Dördüncü şakamız oldukça masum bir görüntüye sahip olduğundan, bence geliştirici bir hedef barındırıyor.

Son olarak, yazıya konu ettiğim cevapların dışında kalanların hemen hemen hepsi yine kendini geliştirici hedeflere sahip duruyor. Bu aslında şaka anlayışının farkını açıklamamıza yardımcı olabilir. Facebook'ta gözlemlediğim kadarıyla, her iki mizah tarzı da oldukça fazla kullanılıyor. Bazen ironinin içinde kayboluyor ve hangisi anlamak mümkün olmuyor. Anlayacağınız, Facebook'un bu özelliği Onedio habitatından farklı ve bence bu çok önemli. İnsanların kendini doğrudan aşağılayabiliyor oluşu, her yerde karşılaşılamayacak bir tavır.

Bitti. Gece oldu. İyi forumlar.